Sorunun cevabını baştan verelim: Görmek isteyenler için Musa yaşadı, görmek istemeyenler (dini kayıtları şüpheli hale getirmeye çalışanlar) için Musa yaşamadı. 

Eğer Mısır papürüs kayıtlarını okursanız; bir çocuğun kraliyet dışından evlatlık alındığını/evlat edinildiğini, bu evlatlığın daha sonra tahta yürüdüğünü, tahta yürüyüşünü engellemek isteyen bir çok kişi olduğunu, 10 yıl veya daha fazla bir süre saraydan ayrı kalan/kovulan bu kişi daha sonra Mısır'a geri dönüp III. Thutmose ile ters düşen bu kişinin yaşadığı aynı dönemde çekirge, salgın gibi sorunların yaşandığını ve III. Thutmose'nin mezar tabletinde "boğularak ölenlere merhamet" gibi kayıtların bulunduğunu görürüz. Kutsal metinlerdeki Musa Peygamber'in bu tarihi kişi ile birebir örtüştüğü, kutsal metinlerde geçen Firavun olarak tabir edilen devlet başkanının da III. Thutmose olduğu görülmektedir. Musa'nın kutsal metinlerdeki hayatıyla birebir örtüşen bu kişi papürüslerde Senenmut olarak geçmektedir. 

Evlatlık olarak Hatşepşut isimli kadının çocuğu olarak saraya gelen Senenmut, kutsal kayıtlardaki Musa ile birebir örtüşmekle kalmamakta, Hatşepşut'un tüm kayıtlardan belli bir süre sonra isminin silinmesi, Senenmut'a olan kinin annesinden bu şekilde alındığını da göstermektedir. 

Peki neden isim Musa? Bunun cevabını da yine tarihi kaynaklarda görüyoruz. O dönem devlet başkanlığı yapan firavunlara Ahmose, Thutmose gibi isimlerin verilmesinin gelenek haline geldiğini yine kaynaklardan görüyoruz. Mose "oğlu, oğul" anlamına gelmektedir. Thutmose "Oğul Thut veya Thut'un oğlu" olarak çevrilebilmektedir. Kutsal metinlerde Musa, İsrailoğulları'nın kralı olarak görülmekedir. Kutsal metinlerde İsrailoğullarının peygamberi olan Musa'ya, hem bir peygamber hem de İsrailoğulları'nın lideri konumuna gelmiş ve o dönem krallara verilen isim geleneğinden esinlenerek "Mose-Musa" hitabı yapıldığı akla yatkın bir açıkalamadır. 

Bir geri adıma dönersek, III. Thutmose, kutsal kaynaklardaki Firavun figürüyle örtüşüyor mu? Kesinlikle evet. Papürüslerde açıkça III. Thutmose'nin tanrılık ilan ettiği, bazı metinlerde o dönem Mısır'ın en büyük tanrısı Amon'un yerine bile kendi adını yazdırması, Asyalı göçmenleri katletmesi ve mezar tabletinde boğulanlara merhamet edilmesi gerektiği yönündeki kayıtların yer alması, Musa'nın Firavun'un III. Thutmose oluduğunu anlamak hiç de zor değil. 

Dolayısıyla eğer tarihi kayıtlara bakarsak ve görmek istersek Musa gerçekten yaşamıştır. Ama tarihi kayıtları sırf dini metinleri inkar etmek için görmezden gelirsek Musa bir şehir efsanesidir. Karar artık bakanın bakış açısına göre değişir. 

İlgili Kaynaklar: 

1. https://www.ancient-origins.net/history-famous-people/moses-0012411.
2. http://www.aloha.net/~mikesch/moses.htm.
3. https://www.osirisnet.net/tombes/pharaons/thoutmosis4/e_thoutmosis4_01.htm.
4. Habicht, M. E., Bouwman, A. S., & Rühli, F. J. (2016). Identifications of ancient E gyptian royal mummies from the 18th Dynasty reconsidered. American journal of physical anthropology, 159, 216-231.
5. https://tim-theegyptians.blogspot.com/2017/03/the-search-for-senenmut.html.
6. Habermehl, A. (2018). The Ipuwer Papyrus and the Exodus. In The Proceedings of the International Conference on Creationism (Vol. 8, No. 1, p. 42).
7. https://en.wikipedia.org/wiki/Ipuwer_Papyrus.
8. https://religion.wikia.org/wiki/Crown_Prince_Thutmose
9. A. H. Gardiner, “The Autobiography Of Rekhmerēʿ”, Zeitschrift Für Ägyptische Sprache Und Altertumskunde, 1925, Volume 60, s. 69.
10. K. Sethe, Urkunden Der 18. Dynastie: Historisch-Biographische Urkunden, 1909, Volume IV, op. cit., IV 1074, 8-10. For translation of the inscription see A. H. Gardiner, “The Autobiography Of Rekhmerēʿ”, Zeitschrift Für Ägyptische Sprache Und Altertumskunde, 1925, op. cit., p. 66.
11. K. Sethe, Urkunden Der 18. Dynastie: Historisch-Biographische Urkunden, 1909, Volume IV, op. cit., IV 1075, 13-14. For translation of the inscription see A. H. Gardiner, “The Autobiography Of Rekhmerēʿ”, Zeitschrift Für Ägyptische Sprache Und Altertumskunde, 1925, op. cit., p. 68.
12. A. H. Gardiner, “The Autobiography Of Rekhmerēʿ”, Zeitschrift Für Ägyptische Sprache Und Altertumskunde, 1925, op. cit., p. 66.
13. https://mummipedia.fandom.com/wiki/Amenhotep_II
14. https://en.wikipedia.org/wiki/Thutmose_III
15. https://www.islamic-awareness.org/quran/contrad/external/haman
16. https://www.metmuseum.org/toah/hd/amlet/hd_amlet.htm
17. https://www.studylight.org/commentaries/eng/bcc/1-kings-6.html
18. https://www.worldhistory.org/Thutmose_III/
19. http://www.sofiatopia.org/maat/hidden_chamber03.htm
20. Hornung, E. : The Ancient Egyptian Books of the Afterlife, Cornell University Press – Ithaca, 1999.
21. The British Museum Dictionary of Ancient Egypt (Ian Shaw, Paul T. Nicholson), Sayfa 258
22. Thutmose III A New Biography by Eric H. Cline, David OConnor, Sayfa 47
23. Pharaoh’s Land and Beyond. Ancient Egypt and Its Neighbors by Pearce Paul Creasman, Richard H. Wilkinson, Sayfa 73 
24. The Oxford History of Ancient Egypt by Ian Shaw, Sayfa 262
25. Chronicle of the Pharaohs The Reign-By-Reign Record of the Rulers and Dynasties of Ancient Egypt With 350 Illustrations 130 in Color by Peter A. Clayton, Sayfa 110
26. Chronicle of the Queens of Egypt From Early Dynastic Times to the Death of Cleopatra by Joyce Tyldesley, Sayfa 163
27. The British Museum Dictionary of Ancient Egypt (Ian Shaw, Paul T. Nicholson), Sayfa 120
28. The British Museum Dictionary of Ancient Egypt (Ian Shaw, Paul T. Nicholson), Sayfa 258
29. The Complete Valley of the Kings Tombs and Treasures of Egypts Greatest Pharaohs by C. N. Reeves, Richard H. Wilkinson, Nicholas Reeves, Sayfa 91
30. All About History Book Of Pharaohs – 2nd Edition 2021, Sayfa 58
31. Kaynak: Chronicle of the Pharaohs The Reign-By-Reign Record of the Rulers and Dynasties of Ancient Egypt With 350 Illustrations 130 in Color by Peter A. Clayton, Sayfa 108
32. The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt P-Z ( vol 3 ) by Donald B. Redford, Sayfa 401
33. Scanning the Pharaohs CT Imaging of the New Kingdom Royal Mummies by Hawass, Zahi, Saleem, Sahar, Sayfa 44.
34. The British Museum Dictionary of Ancient Egypt (Ian Shaw, Paul T. Nicholson), Sayfa 258
35. Thutmose III A New Biography by Eric H. Cline, David OConnor, Sayfa 47
36. Thutmose III A New Biography by Eric H. Cline, David OConnor, Sayfa 48
37. Thutmose III A New Biography by Eric H. Cline, David OConnor, Sayfa 48
38. All About History Book Of Pharaohs – 2nd Edition 2021, sayfa 57
39. Kaynak: Thutmose III A New Biography by Eric H. Cline, David OConnor, Sayfa 45
40. Thutmose III A New Biography by Eric H. Cline, David OConnor, Sayfa 48
41. Thutmose III A New Biography by Eric H. Cline, David OConnor, Sayfa 421